Doping - wpływ na zdrowie i wygląd

Doping – mianem dopingu często określa się metody podnoszenia wydolności fizycznej zawodnika sportowego  - niezgodne z zasadami uczciwego współzawodnictwa. Doping medyczny długo stosowany jest zawsze niezdrowy dla organizmu, dlatego tez jest on oficjalnie zabroniony do stosowania. Doprowadzić może nie tylko do kalectwa ale również do śmierci, często konsekwencje stosowania dopingu ujawniają się dopiero po latach a nawet po zakończeniu kariery sportowej. Wykrycie niektórych nowoczesnych metod dopingu jest często trudne do wykrycia w badaniach przesiewowych. Organizm może również obejść się bez szkodliwych skutków ubocznych pod warunkiem, że doping stosowany będzie z głową, a osoba go przyjmująca nie popadnie w swego rodzaju „uzależnienie od bycia najlepszym”. Należy jednak stale mieć na uwadze, że doping genetyczny stosowany coraz częściej jest to obszar medycyny do końca niezbadany, a to jakie niesie ze sobą skutki ujawni się dopiero po wielu latach. O wiele bezpieczniejszy jest doping farmakologiczny – przebadany i legalnie dopuszczony do stosowania.

PODZIAŁ ŚRODKÓW DOPINGUJĄCYCH

Podział dopingu wydolnościowego na 3 główne kategorie:

- doping farmakologiczny – zawodnikowi podawane są biologicznie czynne substancje chemiczne, których zastosowanie uzasadnia się leczeniem zawodnika. Mogą to być elektrolity czy np. bardzo duże dawki suplementów witaminowych. Doping ten jest jednak zarówno najłatwiejszy do zastosowania jak i do wykrycia w badaniach przesiewowych;

- doping fizjologiczny – o wiele bardziej inwazyjny, polega na wymianie płynów ustrojowych (głównie krwi), przeszczepianiu tkanki mięśniowej i/lub ścięgien. Ponadto zalicza się tu również szkodliwe dla zdrowia, szybkie, chirurgiczne usuwanie tkanki mięśniowej w celu zmniejszenia masy.

- doping genetyczny – zmienia się kod genetyczny zawodnika w celu wydzielania większej ilości erytropoetyny (Epo), zawodnik staje się bardziej wydolny fizycznie. Jest to metoda dopingu obarczona niską wykrywalnością w wyniku czego powinna być chętnie stosowana – jednakże wysokie koszty i potencjalnie negatywny  wpływ na organizm zawodnika w dalszym życiu zniechęcają do stosowania tej formy dopingu.

Podziału dopingu można również dokonać z uwzględnieniem efektu jaki chcemy przez niego osiągnąć. Z tego względu wyróżniamy:

- doping siłowy – stosowany w celu wzmożonego przyrostu masy mięśniowej zawodnika, potencjalnie skierowany więc pod kątem kulturystów,

- doping wytrzymałościowy – wykorzystywany u zawodników, którzy narażeni są w swej dyscyplinie na długotrwały wysiłek fizyczny, zwiększa on zdolność organizmu do znoszenia długotrwałego i intensywnego wysiłku.

- doping stymulujący – polega na okresowym zwiększeniu wydolności zawodnika, jego odporności na ból i wysiłek fizyczny za pomocą środków zapobiegających odczuwaniu bólu i zmęczenia. Metody te jednak szybko prowadzą do wyczerpania organizmu zawodnika, a więc osiągnięte efekty są krótkotrwałe i mają działanie jedynie doraźne. Kłóci się on z  treningiem siłowym, bowiem  nagły przyrost masy skutkuje zazwyczaj obniżeniem wytrzymałości na długotrwały wysiłek fizyczny, natomiast wydolność zawodnika podnieść można poprzez zmniejszenie masy jego ciała. Tak więc oba sposoby dopingu wykluczają się – siła kosztem wytrzymałości lub odwrotnie.

Związki chemiczne najczęściej stosowane w dopingu:

- sterydy (anaboliki) – powodują zwiększenie masy mięśniowej, przykładem może być testosteron. Powoduje on również skutki uboczne w postaci rozrostu szczęki, zmiany barwy głosu na niższą.

- hormony zwiększające (pobudzające) wzrost krwinek czerwonych np. erytropoetyna – poprzez skutek uboczny  jakim jest zagęszczenie krwi mogą sprzyjać chorobom układu sercowo naczyniowego.

- związki pobudzające i okresowo zwiększające wydolność o których mowa była wcześniej. Przykładem mogą być takie stymulanty jak: amfetamina, ecstasy oraz pochodne tych związków. Ich częste zażywanie skutkuje jednak szybkim spadkiem wydolności fizycznej, osoba taka staje się niezdolna do większego wysiłku, nie ma często chęci wstać z łóżka.

Rekombinowana ludzka erytropoetyna (rhEPO) – stymuluje wytwarzanie i wzrost krwinek czerwonych przez szpik kostny, które jak wiadomo pełnią funkcję głównego nośnika tlenu w organizmie. Im więcej krwinek – tym więcej hemoglobiny transportującej tlen. Po zastosowaniu EPO organizm zawodnika jest więc bardziej wydolny i lepiej dotleniony. Skutkiem ubocznym jest jednak zagęszczenie krwi, co stwarza poważne ryzyko powstania zakrzepów, a w efekcie zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu. Istnieją już śmiertelne przypadki niekontrolowanego stosowania Epo m.in. u pewnego rowerzysty. EPO zalicza się do dopingu genetycznego i podawana jest dożylnie.

Testosteron: jego wpływ na zdrowie i wygląd – wzmaga wydolność i rozbudowanie mięśni szkieletowych. Długotrwale przyjmowany może jednak powodować nieodwracalne zmiany w budowie strukturalnej wątroby. Sprzyja powstawaniu nadciśnienia tętniczego krwi co zaburza funkcjonowanie pracy nerek, układu krążenia, serca, zesztywnienie ruchomości w stawach. Często powoduje efekt opuchnięcia zamiast przybrania masy mięśniowej. Efektem niepożądanym jest również wzmożona agresywność osób stale go przyjmujących.

CHARAKTERYSTYCZNE ZMIANY W WYGLĄDZIE U OSÓB STOSUJĄCYCH DOPING

Osoby stosujące doping w nadmiarze często sprawiają wrażenie „napompowanych”. Na zmianę wyglądu szczególny wpływ ma testosteron, gdyż powoduje on rozrost kości szczęki, wrażenie przesunięcia oczu w głąb czaszki w wyniku rozwinięcia kości czaszki. Owłosienie staje się gęstsze, u kobiet przyjmujących testosteron jako środek dopingujący także może pojawiać się gęsty i mocny zarost. Struny głosowe stają się grubsze w wyniku czego głos staje się o wiele niższy.

DOPING A ZMIANY SKÓRNE . . .

Często pierwszą oznaką, że osoba przyjmuje środki dopingujące są zmiany skórne na ciele, które nigdy dotąd nie miały miejsca. Np. osoba z nienaganną dotąd cerą zaczyna mieć trądzik – często obserwowany efekt przyjmowania sterydów i innych środków anabolicznych. 

Na skórze pojawiają się również rozstępy, gdyż nie nadąża ona rozciągać się podczas gdy pojawia się szybki przyrost masy mięśniowej. Doping może również skutkować przedwczesnym łysieniem u mężczyzn na skutek wysokiego stężenia testosteronu, który osłabia cebulki włosów.

PODSUMOWANIE

Doping – pod każdą postacią – ma niewątpliwie negatywny wpływ na zdrowie i wygląd człowieka, który go stosuje. Powoduje on często nieodwracalne zmiany w stanie skóry, budowie wątroby – która nie nadąża z neutralizowaniem dostarczanych środków dopingujących, jest silnie obciążona. Nie należy promować stosowania dopingu, gdyż doprowadziłoby to do całkowitego zaniku uczciwego sportu, gdzie zawodnicy mają okazję wykazać się swoimi wrodzonymi zdolnościami. Zawody nie byłyby już odwzorowaniem godzin spędzonych na treningach i siłowni, a jedynie wyścigiem producentów środków dopingujących. 

Zdjęcie powyżej przedstawia skutek uboczny stosowania sterydów anabolicznych w postaci zaostrzonych zmian skórnych. Na zdjęciu C widoczny jest efekt 6-cio tygodniowej terapii antybiotykowej - jak widać efekt zmiany nadal są silnie rozognione i wyglądają nieestetycznie. Zanim więc sięgnie się po jakiekolwiek środki dopingujące trzeba mieć na uwadze, czy lepszy efekt osiągnie się ciężką pracą czy też środkami takimi jak sterydy - które narazić mogą zażywającego na nieprzyjemne powikłania.